Alimenty na dziecko to świadczenia finansowe, które jeden z rodziców (zobowiązany) jest prawnie zobowiązany płacić drugiemu rodzicowi w celu zapewnienia środków na utrzymanie i wychowanie wspólnego dziecka (uprawnionego).
Czym są alimenty na dziecko?
Alimenty to środki utrzymania przekazywane w formie pieniężnej, rzeczowej (np. zakupione ubrania) lub mieszanej (pieniądze oraz świadczenia rzeczowe). Obowiązek alimentacyjny można realizować także poprzez osobiste starania o wychowanie dziecka, czyli opiekę.
Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o., rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych wobec dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z jego majątku wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania.
Zakres i realizacja obowiązku alimentacyjnego
Art. 135 § 1 k.r.o. określa, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego rodzica. Usprawiedliwione potrzeby to te, których zaspokojenie zapewnia dziecku prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy, odpowiedni do jego wieku i uzdolnień.
Możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica to potencjalne zarobki i dochody, jakie mógłby osiągnąć przy pełnym wykorzystaniu swoich umiejętności i sił, a nie tylko rzeczywiste zarobki.
Dzieci mają prawo do takiej samej stopy życiowej jak rodzice, niezależnie od wspólnego zamieszkania. Oznacza to, że wyższy standard życia rodziców powinien przekładać się na wyższy poziom zaspokojenia potrzeb dziecka, zarówno podstawowych, jak i dodatkowych.
Rodzaje alimentów i osoby zobowiązane do ich płacenia
Alimenty co do zasady otrzymuje małoletnie dziecko (są wówczas wypłacane do rąk rodzica jako przedstawiciela ustawowego). Jeśli dziecko jest pełnoletnie i ma prawo do alimentów, obowiązany rodzic płaci (obowiązani rodzice płacą) je zasadniczo do jego rąk. Alimenty mogą być ustalone w wyroku sądowym, w ugodzie pozasądowej. Czasem – jeśli rodzice nie są bardzo skonfliktowani – alimenty mogą zostać ustalone nawet w ramach porozumienia ustnego.
Obowiązek alimentacyjny spoczywa na matce i ojcu wpisanych w akcie urodzenia dziecka. W przypadku błędnego ustalenia ojcostwa może dojść do sytuacji, w której mężczyzna płaci alimenty na nieswoje dziecko.
Zakres alimentów na dziecko jest określany na podstawie usprawiedliwionych potrzeb
Alimenty obejmują wydatki związane z:
- Wyżywieniem
- Odzieżą
- Edukacją
- Leczeniem
- Rozrywką
- Wypoczynkiem i wakacjami
- Potrzebami mieszkaniowymi i kosztami mediów
Warto przedstawić jak największą ilość dowodów, które mogą świadczyć o kosztach ponoszonych na dziecko. Mogą to być faktury za zakup produktów żywnościowych, faktury za ubrania, przedstawione koszty edukacji. Opłaty za leczenie. Jeżeli mieszkanie jest wynajmowane, warto przedstawić dowód ponoszonych opłat za mieszkanie (choć rozliczenie kosztów mieszkaniowych jest różnie traktowane przez sądy).
Procedura ubiegania się o alimenty
W razie sporu (co do samej kwestii istnienia obowiązku alimentacyjnego czy wysokości alimentów), aby uzyskać alimenty, należy złożyć pozew do sądu. Ważne jest, aby z treści pisma wynikało żądanie zasądzenia alimentów w określonej kwocie i od określonej daty. Nie istnieje uniwersalny wzór pozwu o alimenty. Ze względu na indywidualne potrzeby dziecka i sytuację finansową rodziców, warto skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w prawie rodzinnym. Kluczowe jest także załączenie dokumentów potwierdzających koszty utrzymania dziecka, takich jak faktury czy rachunki, o których wspomniałam powyżej.
Sprawa o alimenty może być samodzielna lub stanowić część innego postępowania, np. o rozwód czy separację. Proces może trwać od kilku do kilkunastu miesięcy (a czasem niestety i dłużej…).
Zabezpieczenie alimentów
W pewnych sytuacjach warto w pozwie zawrzeć wniosek o zabezpieczenie alimentów, co pozwoli na tymczasowe zasądzenie świadczeń na czas trwania postępowania. Wniosek można złożyć oddzielnie, ale najefektywniej jest zawrzeć go w pozwie. W postępowaniu zabezpieczającym wystarczy uprawdopodobnić roszczenie, bez konieczności jego pełnego udowodnienia.
Przebieg sprawy sądowej
Po złożeniu pozwu sąd sprawdza jego formalną poprawność. W razie braków wzywa do ich uzupełnienia w terminie 7 dni (w przypadku reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika zwraca pozew, a pełnomocnik może w terminie 7 dni złożyć go w poprawionej wersji). Następnie sąd może wydać postanowienie w sprawie zabezpieczenia alimentów. Sąd doręcza odpis pozwu osobie pozwanej (zobowiązanemu do płacenia alimentów), zakreślając termin na złożenie odpowiedzi na pozew, w tym podanie wszystkich twierdzeń i zgłoszenie dowodów. Na rozprawie sąd analizuje dowody i przesłuchuje strony oraz świadków. Kluczowe jest ustalenie:
- Usprawiedliwionych potrzeb dziecka
- Możliwości finansowych rodziców.
Może się zdarzyć, że na pierwszej rozprawie sąd będzie namawiał strony do ugody, względnie zapyta strony o możliwość skorzystania z postępowania mediacyjnego.
Typowe pytania, jakie mogą się pojawić na rozprawie o alimenty
- Wiek i miejsce zamieszkania dziecka
- Szczegółowe koszty utrzymania dziecka
- Aktualne kontakty i relacje z drugim rodzicem
- Sytuacja zawodowa i majątkowa rodziców
- Stan zdrowia dziecka i rodziców
- Liczba osób na utrzymaniu
Czas trwania obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny trwa, dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie ma określonej granicy wiekowej. Alimenty mogą być płacone także na dziecko pełnoletnie, jeśli kontynuuje naukę i nie posiada własnych dochodów. W przypadku dzieci niepełnosprawnych obowiązek ten może trwać znacznie dłużej.
Wysokość alimentów
Wysokość alimentów zależy od:
- Usprawiedliwionych potrzeb dziecka
- Możliwości finansowych rodzica
Nie ma stałej kwoty ani procentu wynagrodzenia, który określa alimenty. Ważne jest dokładne udokumentowanie wydatków na dziecko. Sąd analizuje sprawę i stara się wydać wyrok na podstawie kosztów ponoszonych na dziecko i możliwości jego pokrywania przez rodziców. Alimenty są ustalane na podstawie oceny sędzi bądź sędziego. Zasadą jest, iż im wyższy jest standard życia rodziców, tym wyższy powinien być standard utrzymania dziecka. Dziecko ma bowiem prawo żyć na takim samym poziomie, jak żyją rodzice.
Konsekwencje niepłacenia alimentów
Niepłacenie alimentów może skutkować:
- Pozbawieniem władzy rodzicielskiej
- Odpowiedzialnością karną (art. 209 Kodeksu karnego przewiduje kary za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego)
- Wszczęciem postępowania egzekucyjnego, a co za tym idzie np. zajęciem części wynagrodzenia za pracę
Egzekwowanie zaległych alimentów
W przypadku zaległości alimentacyjnych można:
- Skierować sprawę do komornika sądowego
- Dochodzić alimentów od osób zobowiązanych w dalszej kolejności (np. dziadków), jeśli spełnione są określone warunki
Pomoc adwokata w sprawach o alimenty
Adwokat w sprawie o alimenty prawidłowo sporządzi pozew oraz dokładnie obliczy wysokość alimentów na podstawie otrzymanych dokumentów. Będzie również reprezentował klienta przed sądem.
Adwokat może także reprezentować osobę, która została pozwana o alimenty. Wówczas jego rola będzie głównie polegała na weryfikacji kosztów wskazanych jako koszty utrzymania dziecka.
Koszty usług adwokackich
Wynagrodzenie adwokata jest ustalane indywidualnie i zależy od:
- Stopnia skomplikowania sprawy
- Wysokości żądanych alimentów
Jak ustalić wysokość alimentów na dziecko? – Podsumowanie
Alimenty na dziecko to świadczenia finansowe, które jeden z rodziców (zobowiązany) musi prawnie przekazywać drugiemu rodzicowi w celu zapewnienia środków na utrzymanie i wychowanie wspólnego dziecka (uprawnionego). Mogą one być przekazywane w formie pieniężnej, rzeczowej, mieszanej lub poprzez osobistą opiekę nad dzieckiem. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, rodzice mają obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, a zakres alimentów zależy od potrzeb dziecka oraz możliwości finansowych rodzica zobowiązanego. W razie sporu proces ubiegania się o alimenty wymaga złożenia pozwu do sądu, najlepiej z pomocą adwokata specjalizującego się w prawie rodzinnym, oraz przedstawienia dokumentów potwierdzających koszty utrzymania dziecka. Wysokość alimentów jest ustalana na podstawie rzeczywistych kosztów dziecka oraz możliwości zarobkowych zobowiązanego rodzica, a nie na podstawie stałych kwot. Niepłacenie alimentów może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, takich jak pozbawienie władzy rodzicielskiej czy odpowiedzialność karna.
Adwokat odgrywa kluczową rolę w procesie alimentacyjnym, pomagając w prawidłowym sporządzeniu pozwu (odpowiedzi na pozew – gdy reprezentuje pozwanego/pozwaną), obliczeniu wysokości alimentów oraz reprezentowaniu klienta przed sądem. Koszty usług adwokackich zależą od stopnia skomplikowania sprawy oraz wysokości żądanych alimentów. Podsumowując, alimenty na dziecko są niezbędnym mechanizmem zapewniającym odpowiednie warunki życia i rozwoju dziecka po rozstaniu rodziców.
Skontaktuj się ze mną. Sporządzę pozew/odpowiedź na pozew oraz poprowadzę Twoją sprawę o alimenty (również w sytuacji, w której jesteś osobą zobowiązaną do ich płacenia).